„Mała flota bez mitów” - M.Borowiak - recenzja

Książki autorstwa Mariusza Borowiaka poruszają głównie tematykę Polskiej Marynarki Wojennej (PMW) podczas II Wojny Światowej. Na pierwszy rzut oka nie jest to zbyt nowatorski kierunek badań. Wrażenie to może ulec zmianie po przeczytaniu chociażby jednej z pozycji przedstawianego autora. 

Mariusz Borowiak jak do tej pory opublikował 16 książek. Od pozostałych autorów piszących na wyżej wskazane zagadnienie wyróżnia go analityczne podejście do tematu, w związku z czym jego prace nie są kolejną gloryfikacją dziejów polskiego oręża na morzu. Tak jest też w przypadku omawianej pozycji.

Opis działalności PMW rozpoczyna się od podania genezy oraz przebiegu operacji „Peking”1. Praca została zwieńczona przedstawieniem rozterek towarzyszących marynarzom po zakończeniu wojny. Ich największym dylematem była decyzja o powrocie do Ojczyzny lub pozostaniu w Wielkiej Brytanii. Na tym tle rodziło się między marynarzami wiele sporów, które niekiedy były przykre w skutkach.  Scharakteryzowanie pozostałych rozdziałów jako całości nie należy do najłatwiejszych. Każdy z nich traktuje o innym odcinku historii PMW. W książce można znaleźć informacje na temat chociażby ORP Burza jak i działalności Flotylli Pińskiej podczas II Wojny Światowej.  Z oczywistych względów większość materiału zawartego w książce dotyczy działalności PMW u boku Royal Navy. Przy okazji omawianych w poszczególnych rozdziałach treści, autor zamieścił krótkie notki biograficzne kluczowych dla danego zagadnienia osób. Przykładem jest przedstawienie postaci komandora Stanisława Dzienisiewicza przy opisywaniu działalności „trójki powrotowej„. Charakteryzując działania okrętów i marynarzy autor skupił się na mniej znanych epizodach. Przedstawił także informacje dowodzące, że polscy marynarze nie byli tak ”kryształowi” jak opisywano ich wcześniej. Przykładem może być postawa komandora podporucznika Jerzego Umeckiego oraz pozostałych oficerów ORP Błyskawicy
.
Przedstawiona pozycja jest drugim, ujednoliconym wydaniem książek, które ukazały się odpowiednio w 1999 i 2001 roku. Tym razem, w odróżnieniu od wydania pierwszego bez podziału na tomy. Z tego powodu porusza mniej tematów niż wydanie pierwotnie. Pozycja posiada układ chronologiczno-problemowy. Podzielona została na 31 rozdziałów. Zakres chronologiczny książki obejmuje lata 1939-1947. Nie są to daty przypadkowe. Na te lata przypada okres działalności polskich okrętów pod rozkazami Royal Navy. W roku 1947 do kraju powrócił ORP Błyskawica, co było symbolicznym zakończeniem działalności PMW na zachodzie. Pozostałe polskie okręty, ORP Burza oraz ORP Wilk, zostały doprowadzone do kraju w kolejnych latach.

Praca Mariusza Borowiaka oparta została na bogatej literaturze marynistycznej polskiej jak i zagranicznej. Oprócz tego autor skorzystał z zasobu licznych źródeł archiwalnych przechowywanych między innymi w Instytucie Polski i Muzeum im. gen. W. Sikorskiego w Londynie czy Instytucie Hoovera w Stanford w Kalifornii. W swojej pracy oparł się także na relacjach i wspomnieniach ponad 60 różnych osób. Wszystko to gwarantuje krytyczne podejście do opisywanych wydarzeń.

Niestety książka ta nie jest pozbawiona wad. Dotyczą one warsztatu naukowego. Jednym z nich jest błędne umiejscowienie indeksów oznaczających kolejny numer przypisu w tekście. W książce znajdują się one za kropką, a więc po zakończeniu zdania. Powinny się znajdować przed kropką ponieważ należą do zdania. Kolejnym błędem, tego samego rodzaju, jest podanie w przypisie bibliograficznym wpierw pierwszej litery imienia a dopiero po niej nazwiska autora publikacji, z której skorzystano. Należy jednak nadmienić, że pomimo tego przypisy są ułożone alfabetycznie według nazwisk. Pewną wadą jest też jakość papieru drukarskiego, który ma odcień szarości, z wyjątkiem wydzielonych kartek, na których zamieszczono zdjęcia.

Mimo powyższych niedociągnięć uważam, że warto przeczytać wyżej opisaną książkę. Treść w niej zawarta przyczynia się do bardziej racjonalnego spojrzenia na działania PMW na zachodzie. Dzięki wcześniej wspomnianemu analitycznemu podejściu do zagadnienia, czytelnik ma możliwość zapoznania się również z niechlubnymi aspektami służby marynarskiej. Wchodzą w to spory, bunty oraz występki których wcześniej nie opisywano lub tylko o nich wspominano, bez podawania szczegółów.

Plus minus:
Na plus:
+ skorzystanie z źródeł archiwalnych oraz wspomnień
+ciekawe, analityczne ujęcie tematu
+ przytaczanie wypowiedzi osób biorących udział w opisywanych zdarzeniach
+ duża ilość zdjęć
+ twarda oprawa
+ bogata literatura przedmiotu
Na minus:
- błędy warsztatowe, które jednak nie wpływają na jakość przekazywanych informacji
- szary papier drukarski

Tytuł: Mała flota bez mitów
Autor: Mariusz Borowiak
Wydanie: 2010
Wydawca: Alma-Press
ISBN: 978 – 83 – 7020 – 422 – 8
Stron: 368
Oprawa: twarda
Cena: ok. 50 zł
Ocena recenzenta: 9/10

1.  Przeprowadzenie trzech polskich kontrtorpedowców (niszczycieli) ORP Błyskawica, ORP Burza oraz ORP Grom do Wielkiej Brytanii na krótko przed wybuchem II Wojny Światowej (30 sierpnia 1939 r.). [↩]