„Rzymska sztuka wojenna od 109 p.n.e do 313 n.e” - R. Cowan - recenzja

Starożytny Rzym od zawsze budził podziw i uznanie ze względu na swoją potęgę, wielkość i to nie tylko wśród historyków. Umiejętnie dążył do poszerzania swojego terytorium, do narzucania zwierzchnictwa innym ludom. Możliwe było to dzięki sprawnej armii, dobrze wyszkolonym legionistom. Omawiana książka prezentuje, jak wyglądało wojsko rzymskie, jakim podlegało przemianom w ciągu wieków, jakie stosowali taktyki na polu walki.

Książka podzielona została na dwa rozdziały. Pierwszy informuje o szykach bojowych stosowanych przez Rzymian, a także o ich wybitnych manewrach. To właśnie dzięki nim stanęli na czele starożytnego świata. Rozdział drugi ukazuje formacje ofensywne i defensywne, ze szczególnym upodobaniem do dwóch szyków: czworoboku (agmen quadratum) i żółwia (testudo). Uwagę należy zwrócić na wstęp, w którym Autor przedstawia ogólne informacje na temat rzymskiej armii, jej specyfiki i przemian w niej zachodzących. Po takim krótkim przypomnieniu wiedzy wprowadza Czytelnika w „świat” swoich rozważań oraz badań.

Z pozycji tej najbardziej zadowoleni będą miłośnicy militariów tego okresu. Autor omawiając  poszczególne szyki określa ich przydatność w walce, zastosowanie w słynnych bitwach, np. szykusimple acies1 w bitwie pod Forum Gallorum w 43 r. p.n.e. oraz o nietrafności ich użycia, np. w bitwie pod Karrhae 53 r. p.n.e. Celem unaocznienia Czytelnikowi przebiegu walki, ze szczególnym uwypukleniem funkcjonalności poszczególnych strategii wojskowych, było zamieszczenie rycin. Przedstawiają one sposób, w jaki walczono, stosowano poszczególne  manewry.

Publikacja nie jest porcją suchych informacji, przemyśleń jej Twórcy. Stosuje on liczne  odwołania do różnych źródeł antycznych, m. in. do przekazów Plutarcha, Tacyta czy Juliusza Cezara. Materiał ten jest znacznie rozbudowany, jego obfitość wpływa na jakość pracy. Niejednokrotnie Autor próbuje, także polemizować z przytoczonymi przekazami, ale nie daje to satysfakcjonującego efektu. Odwoływanie się do tak dużej ilości materiałów źródłowych umożliwia Czytelnikom sprawdzenie rzetelności przesłania Autora, a także daje możliwość polemiki z jego opiniami i rozważaniami na temat rzymskiej sztuki wojennej. Jest to niewątpliwym atutem tejże pozycji.

Uzupełnieniem pozycji są czarno-białe ilustracje, ryciny, przedstawiające wybitnych przywódców rzymskich, sceny bitewne, kolorowe wkładki, epilog, komentarze do barwnych tablic oraz przypisy i bibliografia. Kolorowe wkładki przedstawiają rekonstrukcje różnych scenariuszy  taktycznych. Zamieszczono je w dużym formacie, są wyraźne, łatwe do analizy i szczegółowego omówienia. Taka wizualizacja bardzo dobrze wpływa na przyswojenie sobie wiedzy, pozwala na przemyślenie celowości stosowania takiej, a nie innej techniki wojskowej. Ponadto analizę ułatwiają informacje zawarte w komentarzach. Pozycja posiada znakomitą angielskojęzyczną bibliografię. Uważam, że minusem jest stosowanie przypisów końcowych, a nie dolnych. Powoduje to konieczność wertowania książki w poszukiwaniu konkretnego źródła.

Autor publikacji posługuje się łatwym, przyjemnym językiem, co jest wielkim plusem przy tego typu tematyce. Powoduje to, że czyta się ją jednym tchem. Plusem książki jest tłumaczenie na język polski łacińskich zwrotów, co ułatwia Czytelnikom odbiór przekazywanych treści. Niewątpliwym minusem książki jest zbyt emocjonalne podejście do tematu jej Twórcy. Czasami zdarzają się w tekście pewne nieścisłości dotyczące – zazwyczaj – prezentowanych szyków, ale nie zakłócają one spójności przekazu. Minusem jest zarówno miękka oprawa, która szybko się niszczy, jak i klejone strony. Powodują one, że po kilkakrotnym przeczytaniu wypadają.

Książkę gorąco polecam wszystkim tym, którzy interesują się militariami starożytnego Rzymu. Pozwala zaznajomić się ze strategiami wojskowymi stosowanymi  przez wybitnych dowódców, sposobami, jakimi walczono i wygrywano największe bitwy świata antycznego. Publikacja na pewno przyda się wszystkim tym, którzy dopiero raczkują w tejże problematyce, jak i znawcom tego okresu. Jest ona nowym spojrzeniem na wszystko to, co dotąd powiedziano na temat rzymskiej sztuki wojennej. Z całą pewnością przyda się nie tylko na wiosenne wieczory.

Plus minus:
Na plus:
+ przystępny język
+ styl Autora
+ bibliografia
+ ilustracje i kolorowe wkładki
+ rekonstrukcje szyków
+ materiały źródłowe
+ tłumaczenie łacińskich zwrotów
Na minus:
- emocjonalne podejście Autora do tematu
- miękka oprawa
- klejone strony

Tytuł: Rzymska sztuka wojenna od 109 p.n.e do 313 n.e
Autor: Ross Cowan
Wydawca: Bellona
Data wydania: 2010
ISBN/EAN: 978-83-11-11-8942
Liczba stron: 64
Oprawa: miękka
Cena: ok. 20 zł
Ocena recenzenta: 7.5/10

1. Podstawowy szyk, prosta lub pojedyncza linia kohor [↩]