Konferencja poświęcona losom Senator Władysławy Macieszyny

26 marca 2010 w Pałacu Prezydenckim w Warszawie odbędzie się konferencja dt. sylwetki Senator Władysławy Macieszyny oraz innych kobiet, które działały w służbie wywiadu ZWZ-AK, skazanych przez sądy Rzeszy na karę śmierci przez ścięcie gilotyną. Losy Rodziny Senator Macieszyny na tle dziejów Polski.

Konferencję poprowadzi zastępca Szefa Kancelarii Prezydenta RP Jacek Sasin. Referaty przedstawią: historyk Andrzej Kunert, Mariusz Ryniec z redakcji Polskiego Słownika Biograficznego, dr Monika Jaglarz – Biblioteka Jagiellońska. W konferencji udział wezmą również: aktorka Joanna Jabłczyńska, rodziny pośmiertnie odznaczonych kobiet, młodzież ze szkoły w Karwinie – miejsca pochodzenia Senator Macieszyny, harcerze.

W trakcie konferencji zostaną wręczone odznaczenia państwowe nadane pośmiertnie przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Pani Władysławie Macieszynie, Krystynie Wituskiej, Monice Dymskiej, Wandzie Węgierskiej.

Biogramy kobiet odznaczonych pośmiertnie:

Władysława Jadwiga Maciesza, z d. Srzednicka, pseudonim „Sława”, „Katarzyna”, „Margarette Wagner”. Urodziła się w 1888 roku, zmarła w 1967.

Budziła ogólną sympatię i wyróżniała się urodą. Ukończyła Szkołę Nauk Politycznych w Krakowie. Założyła tam żeńską Drużynę Strzelecką. Podczas I wojny światowej pracowała w szpitalach. Weszła również w skład Oddziału Wywiadowczego I Pułku (później I Brygady) Legionów. Kierowała Referatem Łączności. Wielokrotnie przekraczała granicę niemiecko-rosyjską przewożąc zaszyfrowane rozkazy, dane wywiadowcze i proklamacje niepodległościowe. Na rozkaz Józefa Piłsudskiego wyjechała w listopadzie 1914 roku z Krakowa do Warszawy. Była jedną z trzech kurierek, której udało się tam dotrzeć. Przedostawała się wówczas przez linię frontu. Współorganizowała POW we Lwowie oraz w Kijowie, gdzie tworzyła Sekcje Żeńskie. Podczas jednej ze swoich kurierskich wypraw przedostała się z bagażem rewolwerów i „bibuły” do Kijowa, a stamtąd do Lwowa. To właśnie Lwowskiej POW udało się uwolnić z rosyjskiego więzienia skazanych na śmierć legionistów. Była również kurierem na trasie Warszawa - Kijów. Wracając przez Odessę i Rumunię była parokrotnie aresztowana w Austrii.

W okresie międzywojennym zaangażowała się w działalność społeczną. Pracowała m.in. w Dyrekcji Fundusz Bezrobocia, była członkiem prezydium Związku Głównego Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny. Działała również w Organizacji przysposobienia Wojskowego Kobiet. Politycznie związała się z BBWR. W latach 1935-1938 była senatorem IV kadencji. Należała do grupy „Naprawa” (Związek Naprawy Rzeczypospolitej).

W 1939 roku przeszła specjalne przeszkolenie wojskowe. Podczas oblężenia Warszawy pozostawała w dyspozycji prezydenta Stanisława Starzyńskiego. Następnie generał Michał Tokarzewski zaprzysiągł ją do Służby Zwycięstwu Polski pod pseudonimem „Sława”. Należała do pierwszych kobiet organizujących Sztab Dowództwa Głównego SZP. Została oddelegowana do kontaktów ze stronnictwami politycznymi. W kwietniu 1942 roku powołano ją do kadry przywódczyń tworzonego kobiecego oddziału dywersyjno-sabotażowego „Dysk”. W 1942 roku znalazła się w oddziale dywersyjno-sabotażowym „Dysk”, następnie przeniesiono ją do służby kurierskiej głębokiego wywiadu pod pseudonimem „Katarzyna”. Przewoziła materiały wywiadowcze na trasie Warszawa – Wiedeń - Heidelberg. Utrzymywała kontakt z polską siatką wywiadowczą w Niemczech. Za jej pośrednictwem wysłano do Londynu raport w sprawie fabryki rakiet V1 i V2 w Peenemunde. Aresztowana w Wiedniu 8 kwietnia 1943 roku. Była torturowana przez gestapo. Próbowała popełnić samobójstwo przegryzając sobie żyły. Została jednak odratowana. Stosowała głodówkę i symulowała obłąkanie. Skazano ją na karę śmierci przez ścięcie na gilotynie. Wykonanie wyroku odłożono z powodu braku gilotyny w Wiedniu. Dodatkowo lekarz zaraził ją tyfusem. W kwietniu 1945 roku została zwolniona ze szpitala więziennego.

Po wojnie mieszkała w Warszawie borykając się z trudnymi warunkami materialnymi. Zmarła w 1967 roku w Warszawie. Pochowana została na Powązkach.

Monika Dymska, pseudonim „Miki”, „Nika”. Urodziła się w 1918 roku, nauczycielka i harcerka z Torunia. Była wychowanką 2 Drużyny Toruńskiej im. Dąbrówki a następnie szefem hufca organizacji Przysposobienia Wojskowego Kobiet. Zbierała informacje wywiadowcze dla Związku Jaszczurczego i dla AK. Aresztowana została przez Niemców w sierpniu 1942 roku. Sąd wojenny Rzeszy skazał ją na karę śmierci przez ścięcie. Wyrok wykonano w więzieniu w Plotzensee 25 czerwca 1943 roku.

Wanda Węgierska, pseudonim „Wanda”. Urodziła się w 1919 roku. W 1927 roku wstąpiła do II Łódzkiej Gromady Zuchowej. Od 1932 roku organizowała i prowadziła drużynę w Gimnazjum Humanistycznym w Łodzi. W 1940 r. została oddelegowana do łódzkiej centrali ZWZ. W 1941 roku rozpoczęła służbę wywiadowczą na terenie Niemiec. Dzięki niej powstał ośrodek wywiadowczy w Luckenwalde (na południe od Berlina) gdzie przebywało dużo Polaków na pracach przymusowych, oraz ośrodek na terenie Westfalii. Współpracowała z grupą wywiadowczą Antoniego Ingielewicza. Aresztowano ją w Berlinie w 1942 roku. Skazana została na karę śmierci. Wyrok wykonano przez ścięcie toporem w 1943 roku.

Krystyna Wituska, pseudonim „Kasia”. Urodziła się w 1920 roku. Ukończyła Gimnazjum Królowej Jadwigi w Warszawie. Na przełomie lat 1941/42 włączyła się do konspiracji w warszawskiej ZWZ-AK. Prowadziła działalność wywiadowczą wśród wojskowych. Zbierała informacje m.in. o lotnisku na Okęciu. Po aresztowaniu jej informatora ukrywała się w Brwinowie. W kwietniu 1942 roku włączyła się w działalność nowej komórki wywiadowczej AK. Grupa działała w Warszawie na terenie Śródmieścia. Zbierano informacje o miejscach postoju poszczególnych oddziałów Wermachtu, siłach kompanii i batalionów, nazwiskach oficerów. Została aresztowana w październiku 1942 roku. Osadzono ją na Pawiaku, a następnie przewieziono do Berlina. Tam skazano ją na karę śmierci przez ścięcie. Prośba o ułaskawienie, skierowana do Adolfa Hitlera została odrzucona. Wyrok wykonano w 1944 roku.

Skrócony scenariusz konferencji:

Miejsce: Pałac Prezydencki, Sala Kolumnowa
Data: 26 marca 2010, godz.12.30

12.30
Przywitanie gości przez Sekretarza Stanu w Kancelarii Prezydenta RP Jacka Sasina

12.35
Uhonorowanie Władysławy Macieszyny, Krystyny Wituskiej, Moniki Dymskiej, Wandy Węgierskiej

12.40
Wystąpienie historyka Andrzeja Krzysztofa Kunerta

13.00
Odczytanie przez Joannę Jabłczyńską fragmentu listu więziennego Krystyny Wituskiej

13.10
Wystąpienie Mariusza Ryńca, przedstawiciela redakcji Polskiego Słownika Biograficznego

13.30
Wystąpienie dr Moniki Jaglarz, przedstawiciela Biblioteki Jagiellońskiej

13.50
Odczytanie rozkazu o wyrażenie zgody na objęcie przez drużynę harcerską „Szarotki” imienia Moniki Dymskiej

14.00
Zakończenie uroczystości

W uroczystości udział wezmą także:

- rodziny pośmiertnie odznaczonych kobiet,
- młodzież ze szkoły podstawowej w Korwinie, miejsca urodzin Władysławy Macieszyny,
- harcerki z 337 warszawskiej drużyny „Jutrzenka”,
- młodzież ze szkoły podstawowej im. Krystyny Wituskiej w Małyniu.

Źródło: prezydent.pl