„SS 1923-1945. Fakty, liczby i dane statystyczne.” – Ch. McNabn - recenzja

„SS powstało w niespokojnych i gwałtownych czasach, zaraz po zakończeniu I wojny światowej Niemcy bowiem byli narodem politycznie i społecznie podzielonym”. Warto poznać tę jednostkę, tak charakterystyczną i specyficzną, nierozerwalnie połączoną z historią III Rzeszy i II wojny światowej.

Wywodzące się z SA (Sturmabteilung, czyli Oddziały Szturmowe NSDAP), stworzone jako straż przyboczna wodza III Rzeszy Adolfa Hitlera, Odziały Ochronne SS (Die Schutzstaffel), z biegiem lat w okresie 1923-1945, rozrosły się w organizację zajmującą się bezlitosnym tępieniem wrogów Rzeszy. Były narzędziem realizującym politykę rasową, uzupełnieniem wywiadu  oraz organizacją posiadającą własną armie Waffen SS. Esesmani walczyli w Polsce na Zachodzie, w Rosji, do końca bronili Berlina.

Książka podzielona jest na siedem rozdziałów, z czego każdy dotyczy innego aspektu związanego z SS.

Rozdział pierwszy ukazuje początki formacji, czyli powstanie z rozmaitych sil paramilitarnych. Znajdziemy tu też tabelkę dotyczącą podstawowych informacjo o Henrichu Himmlerze, dowódcy SS.

Rozdział drugi i trzeci, ukazuje całą strukturę organizacyjną dywizji, w podziale na dwie zasadnicze części Allgemeine SS (część administracyjno-zarządzająca) i Waffen SS (formacje zbrojne). Tu w tabelach mamy ukazaną całą strukturę oraz godła, nazwy i czas istnienia danych jednostek.

W trzecim rozdziale szczególnie interesujący jest podrozdział dotyczący uzbrojenia i wyposażenia, gdzie w tabeli możemy zobaczyć rysunek i nazwę oraz krótki opis wozów pancernych używanych przez jednostki Waffen SS. Kolejny dotyczy Cudzoziemskich formacji SS, w skład którego wchodził nawet Legion Hinduski Waffen SS. Tu możemy porównać patki poszczególnych oddziałów. W poszczególnych podrozdziałach autor opisuje ochotników z Europy Zachodniej i Wschodniej. Kolejny rozdział opisuje dwa oddziały, zajmujących się bezpośrednio eksterminacją Żydów: Einsatzgruppen (Grupy Operacyjne), które były plutonami egzekucyjnymi, dokonujące mordów za pomocą broni palnej oraz samochodów, przerobionych na komory gazowe oraz Totenkopfverbande, będące strażą obozów zagłady i obozów koncentracyjnych. W tym rozdziale, szczególnie interesujące są listy Heydricha do dowódców wszystkich Einsatzgruppen, dotyczące „Kwestii żydowskiej na okupowanych terenach”.

Następny rozdział to Policja i wywiad, podległe SS i będące także narzędziem terroru i utrzymywaniem porządku. Ostatni rozdział, dotyczy kultury i ideologii, tak ważnej dla utrzymania odpowiedniej dyscypliny, porządku i posłuszeństwa. Mundury, insygnia, przysięgi, swoiste bractwo i poczucie jedności, to niewątpliwa podstawa sukcesu swoistej religii SS. Na końcu tego rozdziału znajduje się krótkie podsumowanie całości i próba wyjaśnienia fenomenu jednostki. Dalej znajduje się załącznik, dotyczący losów poszczególnych dywizji w maju 1945 roku, następnie bibliografia i słownik, z terminami dotyczącymi SS i III Rzeszy, używanymi w książce. Na samym końcu Indeks.

Autor pisze zrozumiałym językiem i jasno wyjaśnia opisywane terminy i zjawiska. W konkretny i przekrojowy sposób, wykorzystując przejrzyste tabele i wykresy, przedstawia historię dywizji SS. Ukazuje sylwetki dowódców, symbole, broń, ale i okrutne zbrodnie przez nich dokonywane.

Książka przekrojowa. Rozdziały podzielone dodatkowo na podrozdziały. Czyta się ją dość sprawnie. Wszystkie terminy niemieckiego pochodzenia, zawsze zapisane kursywą i wytłumaczone w słowniku.

Wielki minus stanowi brak ilustracji. Występują one tylko na początku rozdziałów i są wyselekcjonowane aby pasowały do nich tematycznie. Zdarzają się także nieliczne, jako znaki wodne. Poruszając tematykę wojskową przydały by się także zdjęcia oraz opis umundurowania SS, które bardzo brakuje w tej pozycji. Uważam, że wówczas książka była by kompletna.

Pozycja nie jest nowatorska, nie wnosi nic nowego, jest tylko podsumowaniem i zebraniem w jednym tomie całej dotychczasowej wiedzy o SS. Jednakże autorowi należy się wielkie uznanie za pomysł ukazania jej w przejrzystych tabelach, wykresach oraz mapkach. Wszystko jest bardzo czytelne. Stanowi to zapewne wielkie udogodnienie dla osób, które są wzrokowcami.

Książka godna polecenia osobom interesującym się II wojną światową, historią wojskowości, oraz SS. Zapewne przybliży też niektóre aspekty osobom zainteresowanym kwestią „ostatecznego rozwiązania”. Każdy pasjonata II wojny światowej i III Rzeszy powinien mieć ją na półce.

Plus minus:
Na plus:
+ przejrzystość książki
+ kompendium wiedzy na temat SS
+ wiele wykresów, map i tabel
+ słowniczek pojęć związanych z SS
+ albumowa forma wydania książki
Na minus:
- stosunkowo mało zdjęć i ilustracji wykresów i map

Tytuł: SS 1923-1945. Fakty, liczby i dane statystyczne
Autor: Chris McNab
Wydawnictwo: Vesper
Rok wydania: 2011
Format: 18,9 x 24 cm
ISBN: 978-83-61524-94-6
Stron: 192
Oprawa: Twarda
Cena: ok. 40  zł
Ocena recenzenta: 8.5/10