Jad Waszem – wizyta w Instytucie Pamięci Męczenników i Bohaterów Holokaustu w Jerozolimie

Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holokaustu w Jerozolimie, Jad Waszem (miejsce i imię), stanowi punkt obowiązkowy dla wszystkich osób odwiedzających Izrael. Miejsca tego typu są katechizmem współczucia i zrozumienia, dzięki któremu cycerońskie historia magistra vitae urzeczywistnia się w ludzkich sercach i umysłach.

Jad Waszem zostało założone w 1953 r. na mocy Ustawy o Pamięci, o którą zabiegał Kneset1 już od początku powstania nowego państwa Izrael w 1949 r. Instytut ten znajduje się w Jerozolimie, na tzw. Wzgórzu Herzla. Poza środkami państwowymi, Jad Waszem powstało dzięki licznym dotacjom i fundatorom, wśród których znaleźć można m.in. Stevena Spielberga czy rodzinę Azrieli.

Instytut stanowi kompleks budynków, placów, pomników itp. poświęconych uhonorowaniu osób, które zginęły podczas Holocaustu bądź w bohaterski sposób przyczyniły się do ratowania Żydów. Wśród miejsc, które zwiedzić można podczas wizyty, wymienić należy część muzealną obiektu, dwie inspirujące galerie sztuki, synagogi, archiwa, biblioteki, Salę Imion, Ogród Sprawiedliwych wśród Narodów Świata oraz Dolinę Zabitych Wspólnot wraz z Międzynarodową Szkołą Nauczania o Holokauście.

Wspomniana Sala Imion to miejsce, które nie sposób opisać w kilku prostych słowach: ogromne pomieszczenie, pośrodku którego umieszczony został potężny symboliczny dół, zaś na ścianach znajdują się tysiące dokumentów, na których zapisane zostały wszystkie znane imiona ofiar Holokaustu. Od niedawna na terenie Instytutu zobaczyć można także specjalną komnatę poświęconą pamięci zamordowanych podczas II wojny światowej żydowskich dzieci. Jest to przerażające, a zarazem przepiękne miejsce – komnatę spowija nieopisana ciemność, którą delikatnie rozświetlają świece odbijające swe światło od setek zwisających luster. Ponadto podczas przemierzania wyznaczonej trasy, głos „znikąd” czyta imiona zamordowanych dzieci wraz z ich krajem pochodzenia. Wyjątkowe miejsce, niepowtarzalne doświadczenie. Minimalizm komnaty połączony ze wspaniałą symboliką poucza serce lepiej niż setki wstrząsających zdjęć.

Na terenie Ogrodu Sprawiedliwych wśród Narodów Świata zobaczyć możemy również jeden z niewielu pomników żydowskich (Żydzi z reguły nie stawiają ludziom pomników, jest to sprzeczne z zasadami Talmudu), który przedstawia Janusza Korczaka trzymającego w objęciach dzieci. Janusz Korczak (właściwie Henryk Goldszmit) był polsko-żydowskim pedagogiem, który całe swoje życie poświęcił pracy z dziećmi, zaś jego myśl pedagogiczna przeszła do kanonu wiedzy o wychowaniu. Znany jest ponadto ze swoich licznych książek, wśród których wymienić można m.in. słynną historię o Królu Maciusiu, jego Pamiętnik z Getta i wiele innych. Korczak ponadto dobrowolnie pozwolił się wywieźć wraz ze swoimi podopiecznymi do obozu w Treblince, co pięknie zobrazował Janusz Wajda w filmie Korczak z 1990 r.

Opisując Jad Waszem, nie sposób także nie wspomnieć o Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, którym poświęcone zostały setki drzew na terenie Instytutu. Znaleźć tam można imiona osób, które poświęciły własne bezpieczeństwo na rzecz ratowania Żydów. Znajdują się wśród nich obywatele wszystkich krajów europejskich, choć wartym zaznaczenia jest, że najwięcej z nich należy do Polek i Polaków, w tym m.in. do Władysława Bartoszewskiego, Marii Kann czy Ireny Sendlerowej – reprezentantki słynnej Rady Pomocy Żydom „Żegota”.

Jad Waszem, czyli Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holokaustu w Jerozolimie, spełnia wszystkie cele, jakie postawić sobie powinny obiekty tego rodzaju: poucza, uwrażliwia, pozwala zrozumieć tragedię wojny i zachęca do pracy na rzecz światowego pokoju. Z pełną świadomością zachęcam wszystkich turystów, którzy za cel podróży obiorą Izrael, do odwiedzenia tego niezwykłego miejsca. W końcu wszyscy jesteśmy braćmi, zaś Żydzi stanowią kilkusetletni, trwały komponent również naszej, polskiej historii, kultury i tradycji.

^{Redakcja merytoryczna: Adrianna Szczepaniak}

^{Korekta językowa: Wiktoria Wojtczak}

1. Parlament Izraela. [↩]