Historia referendów w Polsce. Na jakie pytania odpowiadali Polacy?

Historia referendów w Polsce pokazuje, że w kluczowych momentach powojennej historii Polacy decydowali o kierunku, w jakim podążał ich kraj. Za pomocą referendów wyrażali swoje opinie w istotnych sprawach. Oto przegląd tych ważnych konsultacji społecznych, przedstawiony w kolejności chronologicznej.

PRL

Tablice agitacyjne przed referendum w Warszawie w 1946 r.

Referendum w Polsce w 1946 roku

W 1946 r. w Polsce przeprowadzono referendum ludowe, które miało decydować o kształcie powojennego porządku ustrojowego i gospodarczego. Wyniki zostały jednak sfałszowane gdyż Polacy powszechnie opowiedzieli się przeciwko proponowanym przez komunistów zmianom ustrojowym i gospodarczym. Był to prolog do sfałszowania wyborów do Sejmu Ustawodawczego w następnym roku.

1. Czy jesteś za zniesieniem Senatu?
2. Czy chcesz utrwalenia w przyszłej Konstytucji ustroju gospodarczego, zaprowadzonego przez reformę rolną i unarodowienie podstawowych gałęzi gospodarki krajowej, z zachowaniem ustawowych uprawnień inicjatywy prywatnej?
3. Czy chcesz utrwalenia zachodnich granic Państwa Polskiego na Bałtyku, Odrze i Nysie Łużyckiej?

Wyniki zostały sfałszowane. Oficjalnie podano, że Polacy trzy razy opowiedzieli się „tak”. W rzeczywistości na pierwsze i drugie pytanie Polacy odpowiedzieli negatywnie.

Referendum w Polsce w 1987 roku

W 1987 r. w Polsce odbyło się ogólnokrajowe referendum, w którym uczestnicy wypowiadali się na temat kolejnego etapu reform gospodarczych oraz kwestii nazwanej „zwiększeniem demokratyzacji” w polityce.

1. Czy jesteś za pełną realizacją przedstawionego Sejmowi programu radykalnego uzdrowienia gospodarki, zmierzającego do wyraźnego poprawienia warunków życia, wiedząc, że wymaga to przejścia przez trudny dwu-trzyletni okres szybkich zmian
2. Czy opowiadasz się za polskim modelem głębokiej demokratyzacji życia politycznego, której celem jest umocnienie samorządności, rozszerzenie praw obywateli i zwiększenie ich uczestnictwa w rządzeniu krajem?

III RP

Referenda w Polsce w 1996 roku

Lech Wałęsa / fot. FORTEPAN, Erdei Katalin, wikipedia.org

W 1996 r. w Polsce odbyły się dwa referenda. Pierwsze, dotyczące powszechnego uwłaszczenia obywateli, zarządzone przez prezydenta Lecha Wałęsę, uzyskało poparcie ponad 96% głosujących. Drugie, o wykorzystaniu majątku państwowego, zostało przeprowadzone na podstawie uchwały Sejmu i uczestnicy głosowania odrzucili propozycję zwiększenia wartości świadectw udziałowych w Narodowych Funduszy Inwestycyjnych ale pozytywnie odpowiedzieli na pozostałe trzy pytania. Z powodu niskiej frekwencji wynoszącej niewiele ponad 32%, wyniki obu referendów nie były wiążące.

Referendum uwłaszczeniowe

1. Czy jesteś za przeprowadzeniem powszechnego uwłaszczenia obywateli?

Referendum prywatyzacyjne

1. Czy jesteś za tym, aby zobowiązania wobec emerytów i rencistów oraz pracowników sfery budżetowej, wynikające z orzeczeń Trybunatu Konstytucyjnego, były zaspokojone z prywatyzowanego majątku państwowego?
2. Czy jesteś za tym, aby część prywatyzowanego majątku państwowego zasiliła powszechne fundusze emerytalne?
3. Czy jesteś za tym, aby zwiększyć wartość świadectw udziałowych Narodowych Funduszy Inwestycyjnych przez objęcie tym programem dalszych przedsiębiorstw?
4. Czy jesteś za uwzględnieniem w programie uwłaszczeniowym bonów prywatyzacyjnych?

Referendum w Polsce w 1997 roku

Urna w sali lokalu wyborczego w Polsce,

Referendum ogólnokrajowe zostało zorganizowane w sprawie przyjęcia nowej Konstytucji RP, nazywane referendum konstytucyjnym. Polacy zdecydowali w nim o przyjęciu obowiązującej konstytucji.

1. Czy jesteś za przyjęciem Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej uchwalonej przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r.?

Frekwencja wyniosła 42,86%.

Referendum w Polsce w 2003 roku

Flagi Polski i Unii Europejskiej, wywieszone razem / fot. Kpalion, CC-BY-SA 3.0

Referendum zdecydowało o przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Za opowiedziało się ponad 77% Polaków.

1. Czy wyraża Pani / Pan zgodę na przystąpienie Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej?

Frekwencja wyniosła 58,85%. Tym samym przekroczyła próg połowy uprawnionych, co zgodnie z art. 125 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oznaczało, że było ono wiążące.

Referendum w Polsce w 2015 roku

Prezydent Bronisław Komorowski

Referendum w 2015 r. dotyczyło trzech pytań związanych z jednomandatowymi okręgami wyborczymi, finansowaniem partii politycznych oraz interpretacją prawa podatkowego. Zostało zapowiedziane przez prezydenta Bronisława Komorowskiego po I turze wyborów prezydenckich. Frekwencja wyniosła zaledwie 7,8%.

1. Czy jest Pani/Pan za wprowadzeniem jednomandatowych okręgów wyborczych w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej?
2. Czy jest Pani/Pan za utrzymaniem dotychczasowego sposobu finansowania partii politycznych z budżetu państwa?
3. Czy jest Pani/Pan za wprowadzeniem zasady ogólnej rozstrzygania wątpliwości co do wykładni przepisów prawa podatkowego na korzyść podatnika?

Frekwencja wyniosła 7,8%. Ponieważ nie przekroczyła progu połowy uprawnionych, to zgodnie z art. 125 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wynik referendum nie był wiążący.

Referendum przeprowadzone w tym roku w dniu wyborów parlamentarnych będzie ósmym referendum w historii Polski.