Kategoria: Artykuły
Polacy ratujący Żydów: Aldona Lipszycowa z d. Jastrzębska
Aldona Jastrzębska urodziła się 14 kwietnia 1896 roku w Tyflisie – dzisiejsze Tibilisi, stolicy Gruzji. Ojciec Serafin (ur. 1852 r.), absolwent Uniwersytetu w Kijowie polski szlachcic pochodzący z Podola, trafił na Kaukaz jako wojskowy farmaceuta i tam w 1877 r. poślubił urodzoną w Kutaisi 17-letnią (ur. 1860 r.) Marię Lemke. W 1912 roku, kiedy zmarła […]
Ernest Wilimowski – bohater czy zdrajca?
„Z drzewa na stadionie Pogoni Lwów oglądałem jego popisy. Wspinałem się na konar, aby lepiej widzieć. Był niesamowity, potrafił przedryblować kilku rywali, położyć na murawie bramkarza i jeszcze tuż przed linią bramkową poczekać, aż wszyscy się pozbierają, po czym strzelał do siatki. Miał przy tym szelmowski uśmiech na twarzy” – tak Ernesta Wilimowskiego opisywał znakomity trener […]
Ks. Michał Kubacki
Ksiądz Michał Kubacki pracował w Bazylice Najświętszego Serca Jezusowego w Warszawie. W czasie okupacji pełnił tam funkcję proboszcza. Był również kierownikiem Caritas przy Bazylice. Pewnego dnia trafiła do niego Halina Aszkenazy-Engelhard, która w maju 1943 r. uciekła z transportu jadącego z Umschlagplatz na Majdanek. Ksiądz Kubacki znał matkę pani Haliny i obiecał kiedyś, że gdy […]
Powstanie Listopadowe w pisarstwie historycznym Jerzego Łojka
Zmarły przedwcześnie, w roku 1986, Jerzy Łojek był nietuzinkowym historykiem, znanym również ze swej działalności opozycyjnej w okresie Polski Ludowej. Z racji na nonkonformistyczną postawę oraz próby badania Zbrodni Katyńskiej, władze komunistyczne zablokowały jego awans profesorski oraz zmusiły w 1982 roku do przejścia na wcześniejszą emeryturę. W swej publicystyce autor „Dziejów pięknej Bitynki” nierzadko stawiał […]
Niewesołe problemy przy ul. Wesołej
W mieście tak wielokulturowym, jak Łódź w okresie międzywojennym musiało funkcjonować duże zaplecze szpitali, przychodni, schronisk i innego rodzaju instytucji pomagających społeczeństwu, zarówno w kontekście socjalnym, jak i medycznym. W niniejszym artykule zostanie omówiona jedna z takich placówek – Schronisko dla umysłowo chorych Żydów, a w zasadzie jego problemy w codziennym funkcjonowaniu.
Polacy ratujący Żydów: Rodzina Latoszyńskich
Rodzina Cytryniarzy mieszkała przed wojną w Warszawie, gdzie prowadziła dwa sklepy za Żelazną Bramą – z damską odzieżą i wyposażeniem domowym. Mojżesz (Mojsze) Cytryniarz, jego żona Hana (z domu Goldberg) i troje dzieci: Fela (Felicja) (1926-1943?), Bronisław (1928-1942?) i Artur zajmowali wraz z babcią Hawą Goldberg trzypokojowe mieszkanie przy ul. Ogrodowej – na granicy przyszłego […]
Sławna hetera czasów antycznych – Aspazja. Między mitem a historyczną rzeczywistością
W literaturze fachowej, dotyczącej obyczajów starożytnej Grecji, przeważa wizerunek hetaira jako wykształconej, świadomej swej wartości kobiety; czarującej towarzyszki mężczyzn z najwyższych sfer, inteligentnej partnerki do dyskusji, a poza tym wspaniałej kochanki. Na ukształtowanie tej opinii zapewne znaczący wpływ miała postać sławnej mieszkanki Aten – Aspazji.
Tajemnica Chąśników – wojowników słowiańskich
W kontekście europejskiego piractwa morskiego pamięta się zazwyczaj o Norwegach, Szwedach i Duńczykach. Grabiących inne nacje Skandynawów zwykliśmy nazywać wikingami. Było to miano bardzo adekwatne, gdyż ‚vikingr’ w języku staroislandzkim znaczyło po prostu grabież. Nie tylko wikingowie zwykli w ten sposób zdobywać łupy1. Wśród Słowian podobną działalność prowadzili Chąśnicy. Ta trudna do wymówienia dla obcokrajowca […]
Polacy ratujący Żydów: Rodzina Wołosiańskich
Sława Skolska i Izydor Wołosiański spotkali się w Drohobyczu podczas okupacji niemieckiej. Izydor był wówczas kierownikiem warsztatów mechanicznych. W tym samym miejscu pracowało wielu Żydów, z którymi Izydor był zaprzyjaźniony.
Jakub Ber Gimpel i teatr jidysz we Lwowie
Żydowska twórczość teatralna w Europie środkowo-wschodniej na przełomie XIX i XX wieku często borykała się z licznymi problemami. Najczęściej były to problemy natury politycznej i ekonomicznej, nierzadko bywały również napięcia o charakterze religijnym. W Carskiej Rosji, a od 1917 roku w państwie Lenina, dramaturgów, pisarzy i aktorów prześladowała cenzura (w cięższych przypadkach Czeka, co kończyło […]
